Pámagáral táu

Ing pámagáral táu u pámagáral umanidad (Espaniol: humanidades) metung yang grúpu da ring disiplínang akademiku. Ing sentral a kuestion da ring disiplina: "Nánu ya ing táu?"

King kawatásan

Paksâ na ning diskusion at kontemplasion ing kuestion tungkul king esensia ning táu. Ing tútúki, ekspresiong poetiku ya king amánung Kapampángan ning wátas a Filipínung i Renato Alzadón, a tituládung "Nánu Ya ing Táu".

Nanu ya ing tau. Ing tau nanu ya?
Paki-intindyan ke king gagkas ding biasa.
Ngara ding pantas king pamanialpantaya
INAWA NE NING BIE lebul nang Jehova;
Agpang karing magkas king Pilosopiya
BAGUE yang MIMISIP--- LAMAN at DIWA ya;
Ding Darwinian naman matning sasabian da
Metung yang ANIMAL nya mapaniupil ya.

Ing kapaniupilan king kaparang Mortal
Yang palatandanan ning taung animal;
Ume yang maniupil ampon makipagkal
King baneng iwalak makitid nang lugal,
Apsalan no detang agyu nang ayapsal,
Pasiklauran no ding kayang asakmal,
Ban ding kayang supil tunggen deng makamal
Leon ya king gubat, guinu yang matangal.

Karing bilungan ning libru ning Istoria:
Mika Darius ya ing Matuang Babilonia,
Mika Alexander ya ing Macedonia,
Mika Julio Cesar king Paganong Roma,
Mika Napoleon Bonapart king Francia,
Mika Adolph Hitler ya ing Alemania.
At aliwa muren nune dakal la pa
Ding linub miniupil kasiping dang bansa.

Agpang naman karing budning Pilosopo,
BAGUE yang MIMISIP matas ya talindo;
Pagnasan neng akit ing aslag ning aldo
Ban lakuan ne dulum ing Kweba nang Plato;
Inia makanian yang minisip matilo
Eya pepatugut king pamanimbento
King anggang paniulung a ngeni makalto
Ing PAMISIP naning tau yang pepalto.

Mika pamanyulung king parang ning syensya
Makapagmulala ne ing teknoloya;
Misusulapo ne ing tau king banua
Darasan na pati aliwang planeta;
Ing lijim ning dagat ene lijim kaya;
Ing bie na ning yatu atyu king gamat na.
Wari sa king libru na ning Pilosopya
Ikit ne ing sala, ala ne king Kweba.

Ngara naman detang magkas king reliyon
Ing tau eya mu pamisip at aksyon;
Atin yang kaladuang makipag-komunyon
King Matas a IBPAng babie inspirasyon.
Inia kabang bie na ing mal nang debosyon
Ing tajiran no ding bayung jenerasyon;
Makalaman karing kayang meditasyon
Ing katuparan na ning Banal nang Misyon.

Ding linto uliran: Moses ding Hebreo
Ing bait Bethlehem, Jesus Nazareno;
San Pablo,San Pedro, Helen, Constantino
Ing Madre Teresa, at Papa Juan Pablo;
Propeta Muhamad ding Muslim o Moro
Siddarta Gautama ning turung Budismo;
King India, Mahatma; king dayang Malayo,
Doctor Jose Rizal at Ninoy Aquino.

Nung pitutuliran ing gagkas ding biasa
Lalto king ing tau atlu ya persona;
Ing kapaniupilan inia gagawan na
Personang animal yang magbabo kaya.
Inia e patugut pasulung keng syensya,
Personang mimisip ya ing paganan na.
Nung inya ing tau lusuk at sakdal ya,
Persona yang Angjel ing tataid kaya.

Aku man, nung misan, animal ku naman
Ding para kung lasip buri kong supilan;
Ibat king anak ku yang akaugalian
Maki-pagtorneo kareng pasiknangan;
Ing pamagsane ku e makanian-kanian
King bakung maniambut karas ning labanan
Ing pulung-arena buri keng sakupan
Maguing aring leon, kampyon dang tangalan.

At nung misan naman metung kung makudta
Sisibul king isip ing malagung diwa;
Tipunan ko detang mapinung salita
Saka ko ilala at piakma-akma;
Potang mayari ne ing kanakung guewa,
Poesia yang lunto yampang karing malda;
At ing poesiang yan yang magsilbiing tanda
King atin minisip king mayubung paksa.

At nung misan naman tapat keng susuyu
Dimut kung kaguiwan king banal nang lagyu
At panamdamn ning mabilug kung pusu
Malapit ku Kaya, anak nakung bungsu;
Nung paten daku man king krus da ipaku
Ali ku pa-alian nung nanu ing tutu:
Atin Dios! Atin Dios! Ing Dios yang mituru
Baku lang palsintan ding kalupang bigu.

Nung misan, king ubud ning kapanamdaman
Mipagkal-pagkal la ding atlung sikanan;
Ing personang lasip manintun yang laman;
Ing personang angjel babawal na neman;
Ing personang angjel buri na mayap ngan;
Ing personang lasip liliku yang dalan.
Ing personang isip ya ing manimbangan
Potang manatul ya, pikamuan da ne man.

Ing tau nanu ya? Ibat king anak ku
Paki-intidian ke king pisni ding libru;
Pikutang-kutang ku nung ninu ta aku,
Pati siping bale pagugumasdan ku.
Dapot angga ngening pilak na ing buak ku
Menatili ya ring metung a misteryu .
Bugtung ya mo waring luruk-lurukan ku.
Ing tau nanu ya? NANU ya ing Tau.
Ing artíkulung ini metung yang súlî. Makasáup ka king Wikipedia kapamílatan ning pámandagdag kaniti.