Amlat
HISTORIA - KASALESAYAN
Ing historia ya ing taguring magagamit makapatungkul karing melikum a kasalesayan ning milabas. Nung ing historia magamit ya antimong lagyu king metung a marangle na ning pamagaral, ing kabaldugan na ya ing pamagaral at pamamie kabaldugan karing kasulatan makapatungkul king lipunan da ding tau king kapanaunan aita. Ing taguring historia, metakmus ya king salitang Griyego, "iotopia", ngana wari, historia, "bunga ning metung a pamanialiksik," at miyampang a peka-uyat ning Inglish a katayang istoria. Ing Ensayklopedya Britanika ning 1911 ngana king ing historia king maliwalas a pamamatyawan yapin ing sablang bague mepalyari, emu bukud ding bague meganap king bie na ning tau nune pati na ding bague meganap pang-naturalesa. Kareti makabilang la ding anggang bague mikaka-atin pamanibayu; at ing salukuyan a syensya patutuan na king alang bague emo sana mikaka-atin pamanibayu, eata, ing meto-kalaganapan, at ing balang kalangkap na niti, atin yang sarili nang historia.
Menasa karing talasulat Kapampangan, ing Historia ausan deng Kasalesayan, den namang aliwa ausan deng Amlat.
ARKIOLOGIYA - sanga ne ning Kasalesayan at kabyasnan makapatungkul king pamanigaral karing mengalakuan a bage ampong gamit ring mengapaunang tau ampong manuknangan karing lugal keti yatu.
HACIENDA RAMONA, PORAC, KAPAMPANGA - meyakit king pamangulkul keninh mesambitlang lugal ring dakal a gamit menibatan pa karing Panaun ding Emperador king Tsina. Panimunan ning Museo ning Pilipinas king Menila kasalukuyan dang pagaralan ring batikan ing mengayakit a malambat nang makakutkut a gamit a menibatan karing Isik.
HISTORIOGRAPIYA
Maulaga king ring tau susulat da ing karelang denasan at historia bankanita ing tune at tutu rang panamdam at kapaliarian ilang mitala at milimbag. Ya pin ini ing ausan dang Historiograpiya. Agyang ing meanguabie Santo Papa Juan Pablo II, panualan na ing kaulagan ning ausan tamung Historiograpiya. Ala nang pekamasanting at malino pang patune keng kaulaga ning Hisotoriograpiya nung alua ring MACABEBE SCOUTS. Anggang ngeni ring tau miyayalua la pamanaruk karing sundalus a mesabi. Pauli ning ila era sinulat ing karelang denasan, kapanualan anting sundalus a bayaran ding Kastila o ring Amerkanu. Anggang ngening salungsungan ali malino ing kebaluan karing dapat da king Balen at Bansa.-Aida Tanglao-Aguas, 25 Septiembri, 2005
MAKUYAD NANG KASALESAYAN NING PAMANGGAMIT KING APTAS O INTERNET KING PANYULUNG NING KALINANGAN KAPAMPANGAN